Werken aan biodiversiteitsherstel: It Heidenskip (deel 3)

Door Ysbrand Galama en Jitske Draijer

In maart 2020 won ons project It Heidenskip de Samen voor Biodiversiteitsprijs! In het project werken we met een netwerk van dorpelingen, boeren en burgers en samenwerkende partijen van it Fûgelweb samen aan een bloemrijk en open landschap in Friesland waar insecten en weidevogels zich thuis voelen. Het doel van dit project is het maken van sterke weidevogelverbindingen in het dorp. Dit doen we door de totale omgeving van het dorp It Heidenskip geschikt te maken voor weidevogels, door kleine en grote weidevogelgebieden met elkaar te verbinden. Onze droom: in 2025 is er genoeg ruimte voor weidevogels om op te groeien, zijn er meer insecten en de leeuwerik is terug als broedvogel.

Project It Heidenskip is een van de winnaars van de Samen voor Biodiversiteitsprijs. Deze prijs waardeert projecten waarin boeren en particulieren samenwerken aan het herstel van biodiversiteit. Op 5 maart 2020, tijdens de Partner- en Supporterdag van het Deltaplan, ontvingen de twee prijswinnaars elk een cheque van €25.000 om hun projectideeën te realiseren.

Genieten van de rijkdom
De maand mei in It Heidenskip houdt in: vogels broeden, kuikens worden geboren, bermen staan in bloei en de grutto zingt zijn lied. Het is genieten van zoemers, vliegers en bloeiers. Er wordt dit jaar door een handjevol toeristen en veel bewoners uit omliggende dorpen gefietst. Er is ruimte om te genieten van de natuur. De temperatuur is nog steeds aangenaam maar het blijft droog. Er valt geen regen, het wordt nu wel echt té droog. Boeren gaan op zoek naar water. De maand juni komt er gelukkig wel meer regen. Het broedseizoen van de grutto loopt ten einde, andere vogels nestelen nog vrolijk.

Vogels broeden
Begin mei komen de eerste kievitskuikens uit het ei. Grutto’s zitten op dat moment nog te broeden met de tureluurs. Voor het eerst in 20 jaar ligt er, mooi langs een hoogwatersloot, weer een kievitsnest op een perceel dat de afgelopen jaren verschraald is, geen kunstmest kreeg en waar het water in de sloot hoger ligt. Dat zijn blijde berichten!

Ook de grutto legt zijn nest in het hoge gras vlakbij de sloot. In de week van 8 mei komen de eerste grutto’s uit het ei. Normaalgesproken moeten kleine grutto’s zoveel mogelijk met rust gelaten worden. In It Heidenskip doen jonge grutto’s mee aan een onderzoek naar het leven van de vogelsoort. In het artikel ‘Het geheime leven van de grutto in kaart gebracht’ vertelt onderzoeker Mo Verhoeven over de laatste ontwikkelingen.

Leed
En zo is er ook leed. Ieder jaar worden er in It Heidenskip wel een paar vogels aangereden, zoals deze tureluur vlakbij de Aent-Lieuwes-polder.

Kuikens worden geboren
Blij worden we ook: van de kuikens die hier worden geboren. In de plasdrassen is genoeg eten voor ze te vinden, maar als de kuikens op een minder ideale plek geboren worden, gaan ze op zoek naar voedsel in gebieden waar niet veel te vinden is.

Dronebeelden van de plasdrassen
Eind april en een paar weken later in half mei worden er door oud dorpsgenoot Jan Kramer dronebeelden gemaakt. In deel 1 van onze dronevideo zijn de plasdrassen gefilmd. Zo krijgen we een mooi overzicht van hoeveel plasdrassen er zijn en voor de bekenden in de omgeving zijn de vanuit de lucht herkenbare gebieden prachtig om te zien.

Dronebeelden van kruidenrijke percelen
Een paar weken na de plasdrasbeelden maakte Jan deel 2, deze keer over de kruidenrijke gebieden. Bijna nog mooier! Vanuit de lucht is de diversiteit zo mooi te zien. En de bekende punten in It Heidenskip waar je als bewoner niet altijd naartoe kan of mag, komen in beeld.

Bekijk de video op het YouTubekanaal van het Deltaplan

Kruidenrijke percelen
En omdat ze mooi zijn blijven we ze delen: de kruidenrijke percelen. Mooi om te zien wat er groeit en dat het zoemers en vogels trekt. Sommige boeren hebben ook later in het jaar – eind juni – nog mooie, kruidenrijke randen staan. Dit is fijn omdat de meeste bermen en graslanden dan al gemaaid zijn. Nu zijn er op deze plekken nog insecten te vinden.

Water
Boeren gaan in deze droge periode op zoek naar water: sloten worden verhoogd, buizen en doppen zorgen ervoor dat het water in die sloot blijft. En op de Wolvetinte worden al drastischer maatregelen genomen met het spannen van linten rondom het bloemenveldje. Dit is zodat de ganzen de lekkere, frisse, nieuwe bloeiers niet opeten.

Heel slecht vogeljaar
De voortekenen voor dit broedseizoen waren ronduit slecht, het was erg droog waardoor de vogels pas laat aan de leg kwamen. Daarnaast waren er heel veel predatoren vanwege de enorme muizenpiek van vorig jaar. Dit jaar zijn er bijna helemaal geen muizen, waardoor er enorme honger werd geleden en roofdieren alles afschuimden. Vanuit de rietkagen, bosages en woonerven werd het hele gebied langzaam leeggehaald. De laatste nesten werden allemaal opgegeten, en maar enkele families krijgen kuikens groot. 85% van de weidevogelgezinnen had geen succes dit jaar, en dit sluit helaas aan bij een landelijke trend.

Het is echt helemaal niet leuk om te zien. Het wordt opnieuw erg duidelijk dat er landschappelijk nog veel moet gebeuren. De plasdrassen zijn nog te kwetsbaar, te klein in oppervlak en in aantal. De rietkragen en bomen met bijvoorbeeld kraaiennesten zijn nog te talrijk in het open gebied. Daarnaast zien we dat er bijna geen ruimte is voor weidevogels na 1 juni. Het beheergras wordt op enkele percelen na overal aan de hoge kant, en er is weinig ongemaaid gras, en/of er zijn weinig percelen waar echt nog bloemen groeien. Eigenlijk moet er tot 20 juni voldoende ruimte zijn voor kuikens. Er is op dit vlak nog veel werk te verrichten.

Social media It Heidenskip Fûgelgebiet
Op social media vertellen we regelmatig over het wel en wee van de natuur, het landschap en de gebruikers in It Heidenskip en omstreken. Via Facebook en Twitter kunt u alle berichten vinden waarop we vertellen en laten zien hoe de vogels het op dit moment doen in It Heidenskip. Ook willen we onze Heidenskipster boeren en burgers (en iedereen van elders) hiermee inspireren en laten zien wat er gebeurt in de weilanden van het dorp. Neem gerust een kijkje en like ons op Facebook en Twitter!

Bekijk onze Facebook

Bekijk onze Twitter

Uitgaven
In de maanden mei en juni hebben we niet veel geld uitgegeven. Dit omdat weilanden en vogelgebieden met rust gelaten moeten worden om het broeden én alle bloeiers in bermen. De kruidenrijke percelen staan prachtig in bloei en bieden bescherming voor de jonge vogels. We komen steeds meer diversiteit tegen in bloeiers en zien dat het op diverse weilanden weer beter gaat. In de zomer gaan we verder evalueren en plannen maken. Ysbrand en Riemer gingen wel op stage naar het buurtdorp Gaastmeer, in het gebied ‘De lange hoeke’. Hier deden ze inspiratie op.

Tot volgende maand!