Profielen gidssoorten voor Basiskwaliteit Natuur

De profielen van de BKN-gidssoorten bieden gemeenten praktische ondersteuning om de Basiskwaliteit Natuur te bevorderen in stedelijke en omliggende gebieden. Aan de hand van grafische beelden wordt aangegeven welke elementen (zoals verblijfplaatsen en verbinding) de soorten nodig hebben én hoe je dit kunt integreren in een ruimtelijk ontwerp. De profielen zijn bedoeld voor beleidsmakers, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen. Deze profielen beschrijven zo kort en beeldend mogelijk wat de gidssoorten voor de stedelijke omgeving of het buitengebied nodig hebben in hun leefgebied. Het is de bedoeling dat niet-ecologen die zich bezighouden met de inrichting van de stad, zoals landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen, informatie vinden over hoe ze met deze gidssoorten rekening kunnen houden.

De voorwaarden voor een soort om als gidssoort te dienen heeft Amersfoort op een rij gezet:

1. De soort is kenmerkend voor minimaal één van de vier landschapstypen in Amersfoort
2. De soort is toepasbaar op minimaal één van de vier schaalniveaus
3. De soort is voldoende veeleisend ten aanzien van de basisomstandigheden in het landschap om symbool staan voor de leefcondities van meerdere algemene kenmerkende soorten van datzelfde landschap.
4. De soort is voldoende veeleisend op ecologisch gebied, zodat hij richting geeft aan een inrichting en beheer van het gebied waar ook andere kenmerkende soorten van datzelfde landschap baat bij hebben
5. De soort is bij voorkeur herkenbaar en aansprekend voor inwoners, ontwikkelaars en beheerders en als één van de bijna 100 herkenbare soorten opgenomen in de Stand van de natuur.
6. De soort symboliseert met de andere gidssoorten de biodiversiteit doordat verschillende soortgroepen vertegenwoordigd zijn.

Amersfoort ligt op een bijzondere plek, waar drie verschillende landschappen samenkomen: de Utrechtse Heuvelrug, de Gelderse Vallei en het Eemland. En op het kruispunt van deze landschappen is weer een heel ander ‘landschap’ ontstaan: de stad. De gemeente heeft gidssoorten geselecteerd om de Amersfoortse natuurkwaliteit voor een bepaald landschap en schaalniveau te beschrijven. Voor elk van de Amersfoortse landschappen geldt dat er niet één soort is die model kan staan voor alle kenmerkende indicatorsoorten die horen bij dat landschap en schaalniveau. Daarom is voor het beschrijven van de totale basiskwaliteit natuur altijd een combinatie van gidssoorten nodig. Voor iedere soort is er een profiel als beschrijving van wat een soort nodig heeft om te kunnen (over)leven en welke verschillende condities nodig zijn waarvan de 33 gidssoorten en meeliftende soorten kunnen profiteren. Dit heeft de gemeente uitgewerkt in vijf elementen, de 5 V's (Verblijfplaats, Voedsel, Verbinding, Variatie en Veiligheid), die in voldoende mate op de juiste afstanden van elkaar aanwezig moeten zijn. Deze elementen zijn vertaald in eisen voor de inrichting van een gebied: de aanleg van een woonwijk of woonblok, de herinrichting van een straat, of beheer van groen en water. Welke gidssoorten relevant zijn om als uitgangspunt te nemen voor het realiseren van Basiskwaliteit Natuur bij een fysieke ontwikkeling is afhankelijk van twee factoren: 1. het landschap waarbinnen de ontwikkeling plaats vindt; 2. de omvang of het schaalniveau van de ontwikkeling

Daarom zijn de 33 gidssoorten ingedeeld in één van de vier landschapstypes en één van de vier schaalniveaus, zoals weergegeven een tabel, zie deze toelichting. De gemeente heeft dit in een deel-omgevingsprogramma vastgelegd. De uitleg van de Amersfoortste gidssoortensystematiek (als inspiratie voor gesprekken met projectontwikkelaars of bestuurders) vind je op Amersfoortse Gidssoorten | Het Groene Huis Amersfoort.