Ruimtelijke kwaliteit gaat over de balans tussen functionaliteit, esthetiek en duurzaamheid in de inrichting van onze leefomgeving. Het programma Mooi Nederland helpt om die kwaliteit te waarborgen en te verbeteren. Een aspect daarvan is groenblauwe dooradering. In de handreiking ‘Groenblauwe dooradering’ worden de mogelijkheden voor het versterken van groene en blauwe landschapselementen verkend. De handreiking biedt daarvoor duidelijke handvatten gebruikt kunnen worden voor het uitwerken van groenblauwe dooradering. Eind 2025 verschijnt er een versie 2.0 van de handreiking.

In Nederland zijn de afgelopen decennia veel, overwegend kleine projecten gerealiseerd die een bijdrage hebben geleverd aan de groenblauwe dooradering. De financiering kwam en komt van Europese, provinciale en gemeentelijke regelingen en regelingen van waterschappen. De ervaring leert dat deze regelingen niet altijd aantrekkelijk genoeg zijn voor agrariërs om aan de slag te gaan. 

In de notitie 'Een subsidieregeling voor een impuls van groenblauwe dooradering in het agrarisch gebied van Nederland' worden de belangrijkste regelingen benoemd die meerdere vergoedingscomponenten kennen. Op basis van de analyse van diverse regelingen is een format uitgewerkt voor een subsidieregeling voor groenblauwe dooradering in Nederland die aantrekkelijk moet zijn voor particuliere grondeigenaren en agrariërs.

De realisatie van groenblauwe dooradering heeft een impuls nodig, omdat de bestaande aanpak, om diverse redenen, tot onvoldoende resultaat leidt. Een van de opties is het aanbesteden van de aanleg van groenblauwe dooradering door overheden. Overheden kunnen een opdracht in de markt zetten, onder grondeigenaren in een bepaald deelgebied, en hen uitdagen een inschrijving in te dienen. 

Er zijn grote opgaves in het landelijk gebied. Er staan veel bedrijfsgebouwen bij agrarische bedrijven leeg en dat zal de komende jaren alleen maar toenemen, er zijn ambitieuze doelen op gebied van natuur, water en klimaat en er is een grote behoefte aan betaalbare woningen. Een optie om invulling te geven aan de leegstand, de financiering van de doelen op gebied van natuur, water en klimaat en de woningbouwopgave is om meer mogelijkheden te scheppen voor bijvoorbeeld een nieuwe invulling van vrijkomende agrarische locaties.

Agrarische bedrijven (veelal melkveebedrijven) gaan komende jaren, ingegeven door beleidsopgaven, de economische situatie of stoppersregelingen, veranderen van bedrijfsvorm of stoppen met de huidige agrarische activiteiten. Hierbij zal naar verwachting agrarische grond vrijkomen waar een andere functie voor gezocht moet worden. Een toekomstbestendig landelijk gebied vraagt om flexibiliteit, verwevenheid en veerkracht van functies. De balans van elementen en functies is de basis van het Landgoedmodel en staat voor een lange traditie van landgoederen die op deze manier de tand des tijds hebben doorstaan.

Als een agrariër vrijwillig een landschapselement aanlegt, is dat landschapselement dan gewoon een agrarisch onderdeel van zijn agrarisch bedrijf of wordt dat ineens ‘natuur’, een ‘houtopstand’ of leefgebied van beschermde planten- en dierensoorten? Kan het nieuwe groen wel aangemerkt worden als vrij groen? Dat was de vraagstelling in het rapport ‘Nieuw groen = Vrij groen’ uit 2005 van juristen van de Universiteit van Tilburg. Nu we in Nederland het streven naar 10% groenblauwe dooradering gaan oppakken, is deze kwestie relevanter dan ooit.

Agrariërs staan voor een uitdaging: ze hebben de primaire opgave om hun agrarische bedrijfsvoering rendabel te houden, terwijl tegelijkertijd van hen gevraagd wordt een bijdrage te leveren aan allerlei maatschappelijke opgaven. Ze zoeken daarbij vaak naar integrale, op de bedrijfsvoering toegesneden oplossingen, maar krijgen vanuit allerlei loketten ondersteuning, advies en subsidies aangeboden die vaak zijn gericht op één specifiek aspect van de opgave. Zou één loket, dat agrariërs helpt bij de volle breedte van hun uitdaging, niet simpeler zijn?