Overslaan naar hoofdinhoud
zoeken
zoeken
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden

Tools & documenten

Wanneer je als partij aan de slag wil met de aanleg van landschapselementen ter bevordering van biodiversiteitsherstel, zijn er verschillende tools en rapporten die je kunt raadplegen om je op weg te helpen. Op deze pagina vind je onder meer welke definities er voor landschapselementen worden gehanteerd die meetellen voor groenblauwe dooradering (GBDA), welke instrumenten er zijn om eventueel bestaande landschapselementen in kaart te brengen en een aantal praktische handvatten om zelf aan de slag te gaan.

Uitgelicht: Factsheet doelbereik groenblauwe dooradering 

Het doel van het Aanvalsplan Landschap is dat in 2050 10% van het landelijk gebied bestaat uit groenblauwe dooradering (GBDA). Het realiseren van 10% GBDA wordt beschouwd als een ‘no regret’-maatregel: het is effectief, breed inzetbaar en levert structurele voordelen op. Denk aan het stimuleren van biodiversiteit, klimaatadaptatie en -mitigatie en het verbeteren van de waterkwaliteit. Een integraal overzicht van in hoeverre GBDA een bijdrage kan leveren aan het behalen van de verschillende doelen ontbreekt echter.

In dit factsheet wordt de bijdrage van GBDA aan 7 geselecteerde doelen gepresenteerd. Dit om aan te geven wat de bijdrage van GBDA is op gebied van natuur, klimaat, water, stimulatie van bestuivers en ecologische plaagbestrijding en hoe hiermee een bijdrage wordt geleverd aan het behalen van onze Europese verplichtingen. 

Factsheet Doelbereik Groenblauwedooradering

toggle

In de handreiking 'Groenblauwe Dooradering Nader Gedefinieerd' vind je onder meer per landschapselement een duidelijke definitie, hoe de oppervlakte van een element wordt berekend en aan welke voorwaarden een landschapselement moet voldoen om mee te tellen voor de 10%-doelstelling van het Aanvalsplan Landschap. Het beoogt een eenduidige begrippenlijst op te stellen voor GBDA.

Groenblauwe dooradering nader gedefinieerd

Het ‘begrippenkader Groen-Blauwe dooradering’ beoogt een eenduidige begrippenlijst op te stellen voor GBDA. GBDA is een relatief nieuw begrip in natuurbeleid en nog volop in ontwikkeling. Ook andere begrippen rondom GBDA zijn (nog) niet eenduidig of er is verschil van mening over de betekenis. Voor een goede voortgang van het beleid en de uitvoering van projecten rondom de aanleg van GBDA en landschapselementen is een eenduidig begrippenkader van groot belang.

Begrippenkader: Groenblauwe dooradering (pdf: 164 KB)

toggle

Het rapport 'Doordacht Dooraderd - instrumenten voor groenblauwe dooradering' bevat de samenvattingen van verschillende thematische deelrapporten waarin mogelijke financiële en beleidsinstrumenten worden besproken die een bijdrage kunnen gaan leveren aan GBDA. Naast het hoofdrapport zijn ook de deelrapporten in de toolbox beschikbaar.

Rapport: Doordacht dooraderd (2025, pdf: 7.7 MB)

Toolbox: Thematische deelrapporten

toggle

Om te achterhalen welke landschapselementen al aanwezig zijn in een gebied (bijvoorbeeld provincie, waterschap of gemeente), is monitoring noodzakelijk. Hierdoor kan de voortgang naar 10% GBDA in kaart worden gebracht. Zulke inzichten helpen om draagvlak bij betrokken partijen te behouden en te versterken. Er kunnen drie niveaus van monitoring worden onderscheiden:

  1. Kwantitatief (output)
  2. Kwalitatief (resultaten)
  3. Impact (effecten) 

Meer hierover is te lezen in het Advies monitoring GBDA van het Aanvalsplan Landschap. Hierin wordt verwezen naar het Landschapselementenregister (LASREG). Dit is vooral inzetbaar in het landelijk gebied. Voor het stedelijk gebied kan er naar het Boomregister worden gekeken. Het Landelijk Grondgebruiksbestand Nederland (LGN) is een landsdekkend bestand dat voorziet in actuele en nauwkeurige informatie over het grondgebruik in Nederland.

 

De studie ‘Veranderingen in lijnvormige cultuurhistorische landschapselementen’ (Wageningen Research Institute) heeft steekproefgewijs voor in 72 kilometerhokken in Nederland, over de periode 1900-2003, op basis van topografische kaarten bepaald welke elementen die in 1900 in het landschap aanwezig waren, zijn blijven bestaan. Bij deze analyse is specifiek naar lijnvormige cultuurhistorische relicten gekeken.

Rapport: Veranderingen in lijnvormige cultuurhistorische landschapselementen (2007, pdf: 3 MB)

toggle

De handreiking ‘Groenblauwe dooradering’ (programma Mooi Nederland) is een heldere uiteenzetting van kansen voor het realiseren van groenblauwe dooradering. Deze handreiking is opgesteld voor gebieden die nog met deze opgave moeten starten. Op dit moment wordt er gewerkt aan een tweede versie, waar nog meer gebieden in zijn meegenomen en landschapselementen in meer detail zijn uitgewerkt. Deze verschijnt eind 2025.

Handreiking: Groenblauwe dooradering (2024, pdf: 11.1 MB)

 

Waterschappen spelen een sleutelrol in het versterken van biodiversiteitsherstel en waterkwaliteit. Het rapport Raamwerk Biodiversiteit 2.0, uitgebracht door STOWA en Schuttelaar&Partners, biedt waterbeheerders een vernieuwd en praktisch hulpmiddel om biodiversiteit meetbaar en vergelijkbaar te maken. Het stelt waterschappen in staat om biodiversiteitsdoelen te formuleren en maatregelen te implementeren die bijdragen aan een gezonde leefomgeving.

Rapport: Raamwerk Biodiversiteit 2.0 (2024, pdf: 4.1 MB)

 

Het rapport ‘Groenblauwe dooradering voor natuurinclusieve landbouw en een biodivers platteland’ (Landschapsnetwerk Brummen) laat zien hoe het functioneren van GBDA gebruikt kan worden voor natuurinclusief gebruik van het landschap. De levering van deze landschapsdiensten is vertaald naar concrete maatregelen.

Rapport: Groenblauwe dooradering voor natuurinclusieve landbouw (2022, pdf: 4.5 MB)

 

In het rapport ‘Optimale inrichting van landschapselementen voor wilde bestuivers en honingbijen’ (Naturalis Biodiversity Centre) is op systematische wijze literatuur verzameld over ecologische aandachtsgebieden, hun belang voor bestuivers en welke maatregelen genomen kunnen worden om ze optimaal in te richten.

Rapport: Optimale inrichting van landschapselementen voor wilde bestuivers en honingbijen (2023, pdf: 7 MB)

 

Het is belangrijk om gebieden te verbinden voor een gezond ecosysteem. In het handboek ‘Robuuste Natuurverbindingen’ (Wageningen Research Institute) staat een uitgebreide handleiding over de oppervlakte en ruimtelijke opbouw van verbindingszones per ecosysteemtype.

Handboek: Robuuste verbindingen (2001, pdf: 7.2 MB)