Werken aan biodiversiteitsherstel: Bloeiende Zwijnsweg (deel 1)

Door Digni van den Dries

Ook het project ‘Bloeiende Zwijnsweg’ is van start gegaan! In dit project werken boeren en burgers aan de Zwijnsweg in Ens (Noordoostpolder) samen met de gemeente NOP, het Waterschap Zuiderzeeland en met het Flevolands Agrarisch Collectief aan biodiversiteitsherstel. Het doel van dit project: toename van biodiversiteit in het dorp door een robuust ‘lint’ in het landschap van bloeiende, insectenrijke bermen en diverse berm- en singelbeplantingen. Daarnaast wil Bloeiende Zwijnsweg lokale boeren de mogelijkheid bieden om op hun eigen perceel agronatuurmaatregelen te treffen én bewustwording stimuleren bij burgers en toeristen in het dorp.

Project Bloeiende Zwijnsweg is een van de winnaars van de Samen voor Biodiversiteitsprijs. Deze prijs waardeert projecten waarin boeren en particulieren samenwerken aan het herstel van biodiversiteit. Op 5 maart 2020, tijdens de Partner- en Supporterdag van het Deltaplan, ontvingen de twee prijswinnaars elk een cheque van €25.000 om hun projectideeën te realiseren.

Samen aan de slag: 9 doelen
Enigszins gehinderd door de situatie rondom Corona zijn we toch samen aan de slag gegaan, we lopen nog op schema. We hebben ons eerst nog eens goed laten adviseren door een deskundige ecoloog. De kern ervan: “maatregelen zijn des te effectiever (en passender) richting biodiversiteitsbevordering naarmate ze een meer permanent karakter hebben en naarmate meer variatie gecreëerd kan worden”.  Op basis daarvan en onze inzending hebben we 9 doelen geformuleerd:

1. Gratis erfadvies aan bewoners
Door het geven van gratis erfbeplantingsadvies aan de bewoners van de Zwijnsweg hopen we dat biodiversiteit en het herstel daarvan nog meer gaat leven in onze omgeving. De bewoners krijgen gratis advies over welke plant- en bloemsoorten ze het best kunnen planten op hun erf. Begin mei gaat een expert van Landschapsbeheer Flevoland op bezoek bij iedereen die zich hiervoor heeft ingeschreven.

2. Gratis plantmateriaal om adviezen uit te voeren
We vinden het belangrijk dat de bewoners daadwerkelijk aan de slag kunnen gaan met biodiversiteitsherstel, en dat financiën daarbij geen belemmering zijn. In het najaar/winterseizoen stellen we het gratis plantmateriaal beschikbaar.

3. Maaibeheer van de oostberm
We werken aan centraal aangestuurd (maai- en afvoer)beheer van de oostberm. Dit project loopt al wat langer, de berm is al redelijk kleurrijk.

V.l.n.r.: Bloeiende Zwijnsweg, gulden sleutelbloem, plattegrond van onze omgeving

4. Opnieuw beplanten van de westberm
We zijn in overleg met de gemeente om de westberm (gedeeltelijk) opnieuw te kunnen beplanten. Helaas is een groot deel van de flora weggevallen door essentaksterfte. We hebben een eerste overleg gehad waarbij wij hebben gevraagd/geadviseerd om een soortenrijke terugplanting te realiseren, zowel met bomen als met struweel/ondergroei. De gemeente lijkt gewillig t.a.v. onze ideeën. Ook hebben we de gemeente voorgehouden dat we op het gebied van biodiversiteit graag een voorbeeld willen zijn voor de rest van de Noordoostpolder.

5. Sloottaluds en akkerranden biodivers inrichten én beheren*
Verschillende boeren hebben zich bij ons aangemeld, eind april hadden we ons eerste overleg. We gaan aan de slag om sloottaluds en akkerranden middels een beheer van maximaal 2x per jaar maaien en het maaisel afvoeren op een natuurlijke manier biodiverser te maken. Inhoudelijk stoelen deze voorgestane maatregelen op het gedachtegoed van Professor Zonderwijk, die in de jaren ‘70 diverse overheden adviseerde om een verschralend beheer toe te passen. Dit had de volgende doelen: lagere kosten en een grotere diversiteit aan flora en daardoor ook aan fauna. We beschouwen dit onderdeel vanwege de bijdrage aan groene dooradering van het landschap als een zwaartepunt van al onze plannen. Ook zien we dit als het meest ingrijpende onderdeel, aangezien het invloed heeft op de bedrijfsvoering van de betrokken boeren.

Schematische weergave van sloottaluds en akkerranden

6. Bloemenranden op zichtlocaties
Hiermee willen we bereiken dat de deelnemers de meest ‘zichtbare’ stukjes van hun land of erf inzaaien met mengsels die ook voor vogelakkers worden gebruikt. Dit omdat die vogelakker mengsels veel en lang bloei geven. Zo genieten boeren en burgers samen van biodiversiteit en een kleurrijke omgeving.

7. Buurtbijeenkomsten rondom biodiversiteit
Helaas kunnen we door Corona voorlopig geen buurtbijeenkomsten rondom het thema biodiversiteit organiseren. Wel is er al een initiatief gestart om vogelhuisjes te maken met een door onszelf samengesteld bouwpakket. Ook kijken we naar de mogelijkheden om insectenhotels te maken. Beide activiteiten zijn erop gericht om buurtbewoners – jong en oud – enthousiast te maken én concreet actie te laten ondernemen. Helaas is dit wat laat van de grond gekomen maar intussen zijn ze gemaakt en hangen de meeste vogelhuisjes op de meeste erven.

V.l.n.r.: Vogelhuisje aan de Zwijnsweg, huisje voor de vliegenvanger, vogelhuisjes in ons landschap

8. Excursies met groepen
Ook dit onderdeel kan helaas niet doorgaan door Corona. Wel bouwen we nu aan een website, waardoor we hopelijk toch informatie kunnen geven over ons werk voor biodiversiteitsherstel.

9. Bomen/struweel langs kavelranden*
Een belangrijk onderdeel van biodiversiteitsherstel aan de Zwijnsweg is het planten van bomen/struweel langs de akkers. Dit onderdeel krijgt (enigszins begrijpelijk) wat minder belangstelling, maar gezien de belangrijke inhoudelijke kant hiervan doen we ons best om ook hier stappen te zetten. Dergelijke flora heeft een positieve invloed op de insectenstand en is voor veel soorten vooral van waarde in combinatie met aangrenzend struweel voor nestgelegenheid en dekking.

*Doelen 5 en 9 kunnen veel bijdragen aan biodiversiteitsherstel in het agrarisch gebied, maar vergen ook een lange adem. Om die reden hebben we contact gezocht met het Waterschap Zuiderzeeland en het Flevolands Agrarisch Collectief om te zien hoe we elkaar kunnen vinden als het gaat om onze doelstelling: het verbeteren van de biodiversiteit in ons gebied.

Overige activiteiten voor herstel
Los van de bovengenoemde zaken zijn er nog de volgende trajecten waar we mee bezig zijn dan wel in participeren:

• De Akker van de Toekomst (AvdT) is gestart in Ens: 5 soorten gewassen zijn gezaaid en geplant.
• Op een aantal percelen (o.a. op percelen van de Akker van de Toekomst) worden vogels en insecten geteld.
• Er zal later in het seizoen nogmaals een vegetatieopname van de berm gedaan worden.

Kortom, we organiseren op de achtergrond al erg veel. Helaas is niet alles nu al even zichtbaar, maar op termijn zal ons werk haar vruchten afwerpen. Het meest belangrijke is misschien wel om de goegemeente oog te laten krijgen voor onze biodiversiteitsbelangen en de werkingsprincipes van een natuurvriendelijke inrichting. Het beheer van onze totale omgeving vergt inzet én volhouden. De Coronasituatie maakt het ons wat dit betreft lastig, maar we blijven ons samen inzetten voor biodiversiteitsherstel aan de Zwijnsweg.

Heb je vragen?
Stel ze aan de commissie Bloeiende Zwijnsweg (bloeiendezwijnsweg@gmail.com).