Overslaan naar hoofdinhoud
zoeken
zoeken
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden
Algemeen Tools & Documenten Beleid Praktijkvoorbeelden

Praktijkvoorbeelden

Er wordt hard gewerkt aan een verdienmodel voor biodiverse landbouw, waarbij KPI’s een belangrijke rol spelen. De toolbox biedt daarbij praktische inzichten in onder andere de bijdrage van partijen aan biodiversiteit, natuur- en landschapsbeheer, en verschillende landbouwconcepten. Ook komen initiatieven rond verdienmodellen voor natuurinclusieve landbouw aan bod, net als toegang tot grond en de omschakeling van ‘rood naar groen’.

Bijdrage van partijen aan biodiverse landbouw, gebaseerd op KPI's

Provinciale initiatieven waarbij waarbij beloningen voor duurzame boeren worden gestapeld. Onderstaande provincies / regio’s belonen biodiverse landbouwers o.b.v. deelname en score op KPI’s (gebaseerd op de biodiversiteitsmonitor). Daarnaast vindt kennisuitwisseling tussen deelnemers plaats m.b.v. onafhankelijke adviseurs.

De provincie Noord-Brabant heeft een handreiking ontwikkeld voor biologische melkveehouders. Wanneer zij op basis van de KPI’s uit de Brabantse biodiversiteitsmonitor kunnen aantonen dat zij aan bepaalde voorwaarden voldoen, kunnen zij een uitzonderingspositie krijgen voor verplichte stalaanpassingen.

Daarnaast biedt Streekgoed Brabant een landschapslabel aan voor ondernemers in de Brabantse Kempen. Op basis van dezelfde KPI’s ontstaan er zo extra afzetmogelijkheden voor hun producten.

 

 

 

Natuur en landschapsbeheer

Er zijn verschillende mogelijkheden om een vergoeding te krijgen voor het aanleggen en beheren van natuur- en landschapselementen en/of kruidenrijk grasland.

  • Boeren die deelnemer zijn van een agrarisch collectief kunnen een vergoeding krijgen voor Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). De subsidie is een samenwerking van provincies, waterschappen en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
  • 1001 hectare biedt een vergoeding voor de kosten van zaaizaad kruidenrijk grasland, groenbemesters, klaveronderzaai en bomen in deelnemende gemeenten en provincies.
  • Hoopheggen is een Stichting die financiële en adviserende ondersteuning bieden bij het aanleggen van heggen.
  • Het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLb) werkt met een eco-premie als compensatie voor activiteiten die de ecologische waarde van percelen verhogen.

Nederland heeft diverse gebiedsfondsen (denk aan wind- en zonne-energie) die een bijdrage doen aan groene elementen. Neem contact op met een lokaal gebiedsfonds om hier informatie voor op te halen.

Concepten voor biodiverse landbouw

Er bestaat een grote diversiteit aan initiatieven en concepten waarbij er sprake is van of gewerkt wordt aan een verdienmodel voor natuurinclusieve landbouw. 

  • Biodynamische landbouw is landbouw die vitale voeding produceert, zorgt voor meer biodiversiteit, die dieren verzorgt naar hun aard én een vruchtbare bodem opbouwt voor toekomstige generaties. St. Demeter zorgt o.a. voor certificering van BD-boeren.
  • Biologische landbouw is een vorm van duurzame landbouw die minder stikstof, meer biodiversiteit en gezondere bodems creëert. Meer info: zie Bionext
  • Functionele agrobiodiversiteit is het versterken van het natuurlijke vermogen om ziekten en plagen te beheersen in gewassen door de biodiversiteit te stimuleren. Door een gezondere bodem en de aanwezigheid van natuurlijke vijanden van plagen worden verbouwde gewassen weerbaarder. Op deze manier heeft het versterken van biodiversiteit een voordeel voor de teler.
  • Carbon-farming kan een extra verdienmodel zijn voor landbouwers, gebruik makend van de specifieke KPI ‘CO2 equivalenten’.
  • MOMA verbindt regeneratieve melkboeren direct met de consument. Door deze korte keten krijgt de boer een eerlijkere prijs en leert de consument meer over waar het product vandaan komt en hoe er wordt bijgedragen aan landschapsherstel.
  • Boeren van Amstel is een kaasproducent die voor elke kilogram verkochte kaas, 1 m2 slootrand inzaait met biodiverse gewassen.

Initiatieven voor een verdienmodel voor natuurinclusieve landbouw

Er bestaat een grote diversiteit aan initiatieven waar gewerkt wordt aan een verdienmodel voor natuurinclusieve landbouw.

  • Kennisprogramma ReGeNL start met 1000 boeren de overgang naar regeneratieve landbouw met een positieve business case. Boeren, ketenspelers, overheden en overige organisaties werken samen in een consortium om huidige barrières te overwinnen en Nederland leidend te maken in regeneratieve landbouw.
  • Biodiversiteit op je Bord is een programma gericht op de afzet van biodiverse producten via Horeca, met een meerprijs voor de boer/teler.
  • De Nationale Biodiversiteitsbank stimuleert ‘habitatbanking’: een proces waarbij de eigenaar van een perceel maatregelingen neemt om de biodiversiteit te verbeteren. Deze verhoging wordt in rechten uitgedrukt, die te koop worden aangeboden aan bedrijven of particulieren, en uit de opbrengst wordt de initiatiefnemer betaald.

 

Toegang tot grond

Voor een rendabele biodiversere bedrijfsvoering is het kunnen beschikken over voldoende grond vaak van belang. Door de hoge prijzen is aanschaf van grond vaak een enorme kostenpost. Verschillende partijen spelen hier op in:

  • Grondcoöperatie Rijkdom verbindt boeren met private investeerders om samen grond te kopen waarna ze gezamenlijk een inrichtingsplan maken hoe het gebied er uit komt te zien. Het is dus een gezamenlijke investering en verantwoordelijkheid om de natuur te beschermen en om het verdienmodel van de boer op peil te houden.
  • Het Rijke Weide Vogelfonds koopt grond op plekken die belangrijk zijn voor weidevogels en verpacht deze percelen voor een relatief lage prijs, met de voorwaarde om vogelvriendelijk te boeren.
  • Aardpeer is een initiatief wat werkt met obligaties om landbouwgrond te kopen wat wordt gepacht aan natuurinclusieve boeren. Obligatiehouders ontvangen een rente op hun lening, betaald door de pachtprijs.
  • Land van Ons is een coöperatie waarbij leden jaarlijks een geld beleggen door er landbouwgrond mee te kopen. Deze grond wordt verpacht aan agrariërs die natuurinclusief willen werken.
  • Biodiverser boeren kan toegang bieden tot grond van grote terreinbeheerende organisaties zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.  

 

Rood voor Groen

Rode ontwikkelingen kunnen een positieve bijdrage leveren aan het verdienvermogen van natuurinclusieve boeren. Hierover zijn diverse handreikingen geschreven en verschillende partijen en gebieden experimenteren hiermee:

  • Handreiking ‘Planologische concepten erftransformaties’ Deze handreiking schetst verschillende mogelijkheden voor duurzame erftransformaties, die agrariërs perspectief bieden. Uitgangspunt is steeds dat de waardesprong door planologische verruiming financiële ruimte biedt voor verduurzaming van de bedrijfsvoering, of de aanleg en het onderhoud van bos en natuur. De handreiking helpt gemeenten om met toepassing van het instrumentarium van de Omgevingswet intiatieven van agrariërs te onderstuenen. Ook de rol van de provincie komt aan bod in de handreiking.
  • Handreiking ‘Nieuwe natuur en klein wonen’ Deze handreiking richt zich op de functiecombinatie Nieuwe Natuur en Klein Wonen: een ruimtelijk concept dat natuurontwikkeling met kleinschalige woningen combineert. Kern van het idee is om (permanente) nieuwe natuur te realiseren, voornamelijk op (landbouw)grond zonder huidige natuur- of woonbestemming, waarbij kleinschalige bewoning een economische drager biedt voor natuur- en landschapsontwikkeling. Binnen het concept wordt de economische waarde van de woonfunctie ingezet voor de aanleg en het beheer van natuur, met als uitgangspunt dat initiatieven financieel haalbaar zijn zonder afhankelijk te zijn van overheidssubsidies. Zie ook: Peel Natuurdorpen
  • LTO Visie voor ‘Wonen op het boerenerf' Wonen op het boerenerf is van alle tijden. Recente ontwikkelingen en initiatieven hebben dit thema weer volop in de belangstelling gezet. Naar verwachting wordt die belangstelling alleen maar groter. Het is daarom cruciaal dat LTO hier een eigen visie op heeft. Dit stuk geeft een visie vanuit agrarisch perspectief op ’wonen op het erf van boeren en tuinders.
  • NSW-status Wordt wonen en groen al gecombineerd, dan kan de NSW-status interessant zijn om het verdienvermogen te vergroten. De NSW-status biedt landgoederen die aan de criteria voldoen, verschillende vrijstellingen van belastingen met als doel het natuurschoon in stand te houden.
  • Boeren, Wonen en Natuur Boeren, Wonen & Natuur is een dochteronderneming van Rabobank, die perspectief wil bieden aan de boer door waardevolle plekken te creëren in het buitengebied. Dat doen zij door als jonge ontwikkelaar kleine buurtschappen te realiseren op agrarische locaties, samen met de boer. Met bodem, water en biodiversiteit als uitgangspunt. De buurtschappen vormen een harmonisch geheel met de boer, de natuur en de omliggende gemeenschap. Soms blijft de boer duurzaam boeren op de locatie, soms stopt een boer of is hij of zij al gestopt. Ook dan willen wij in onze ontwikkelingen ruimte geven aan voedselproductie en natuurontwikkeling.
  • Hide and b Hide&b helpt boeren en grondeigenaren bij natuurinclusief ondernemen, regeneratieve landbouw en herstel van biodiversiteit. Met hun duurzame en verplaatsbare cabins (tiny houses) bieden zij een ondersteunend verdienmodel voor deze transitie.