Maak kennis met de Nationale Bijenstrategie

Een kruisbestuiving: winst voor de biodiversiteit is winst voor de bij

De Nationale bijenstrategie is een initiatief van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en samen met meer dan 80 partners wordt er aan het behouden en bevorderen van bestuivers gewerkt. De partners bestaan uit o.a. terrein beherende organisaties, overheden, natuur- en landbouworganisaties, wetenschappers en bedrijven die initiatieven uitvoeren om bij te dragen aan het uiteindelijke doel van de strategie: het bevorderen en behouden van de (wilde) bij. Deze doelstelling overlapt met de doelstelling van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, want herstel van biodiversiteit is essentieel om het doel van de Nationale Bijenstrategie te halen.

Om onze partners en supporters kennis te laten maken met de Nationale Bijenstrategie gingen we in gesprek met Esther Rotteveel (coördinator Bijenstrategie vanuit LNV) en Nicky Kruizinga (RVO) die samen verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de strategie namens het ministerie. 

.  

Esther Rotteveel (links) en Nicky Kruizinga (rechts)

De bescherming van de bij lijkt steeds meer aandacht te winnen in de media en campagnes, maar dit heeft natuurlijk een reden: het gaat niet goed met de bij. ‘‘Binnen het ministerie van LNV was er al een programma gericht op de gezondheid van de honingbij, maar met de wilde bijen gaat het ook niet goed’’, trapt Esther af. Meer dan de helft van de 360 soorten wilde bijen staat op de rode lijst’. Daarom is begin 2017 het initiatief voor het behoud en bevorderen voor de wilde bijen en andere bestuivers opgezet. Het initiatief ligt in eerste instantie bij het ministerie, maar de Nationale Bijenstrategie werkt bottom-up. ‘’Deze insteek zorgt ervoor dat we via de partners een groot bereik creëren en gezamenlijk met de partners onze doelstelling behalen’’, zegt Esther. De daadwerkelijke strategie is dan ook samen met verschillende partners geschreven. Esther: ‘’We hebben het concept voorgelegd aan en besproken met de partners waardoor de definitieve strategie breed gedragen wordt.’’

In actie voor de bij

De initiatieven van de partners moeten ervoor zorgen dat in 2030 het aantal bijensoorten minimaal gelijk blijft en bij voorkeur is toegenomen. ‘‘Daarnaast zetten wij in op een duidelijke verbetering in de verspreiding van bijen over heel Nederland’’, vertelt Esther. Ook zet de Bijenstrategie in op een situatie waar bestuiving van voedselgewassen en wilde planten in 90% van de gevallen geen probleem is. ‘’Na de totstandkoming van de strategie begin 2018 zijn we aan de slag gegaan om meer nestelgelegenheid, biodiversiteit en voedsel voor de bijen te realiseren!’’ zegt Nicky enthousiast. ‘’Met onze partners hebben we in 2020 hard gewerkt aan het opstellen van een Theory of Change. Een mooi hulpmiddel om de acties die nodig zijn om onze doelen te behalen goed in beeld te krijgen. Daarin wordt ingezet op 9 verschillende thema’s zoals: Kennis en Educatie, Landbouw, Groene leefomgeving en Bestuiving waarin herstel van biodiversiteit een belangrijke rol speelt. Kortom, onze doelen en actielijnen bevatten een aanzienlijk raakvlak met de doelstelling en aanpak van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.’’

De Theory of Change van de Nationale Bijenstrategie

Samenwerking met partners van de Bijenstrategie

Iedere organisatie heeft de mogelijkheid om aan te sluiten bij de Bijenstrategie. Esther: ‘’De enige vereiste is dat er vanuit de partner een initiatief georganiseerd wordt wat bijdraagt aan het doel van de Bijenstrategie.’’ In totaal zijn er al meer dan 100 initiatieven die op verschillende terreinen en voor diverse doelgroepen iets verbeteren voor de bestuivers. Het betrekken van zoveel mogelijk partijen draagt bij aan de kennisdeling en het besef van urgentie. Ook Nicky onderstreept het belang van samenwerking: ‘’Wij willen geen ‘zij en wij’ situatie creëren, maar juist samen om tafel om het belang van iedere partij te bespreken.’’ ‘’Als je niet met elkaar in gesprek gaat, dan weet je zeker dat je niet verder komt’’, vult Esther aan. ‘’Iedereen is van belang voor de bestuivers en de biodiversiteit en kan een bijdrage leveren.’’ Kortom, Nederland moet weer een aantrekkelijke Bed & Breakfast worden voor de bestuivers.

De officiële ondertekening van de Nationale Bijenstrategie met partners

Kennisdeling binnen en buiten het netwerk

In 2017 is ook het onderzoeksprogramma Kennisimpuls Bestuivers gestart met financiering vanuit het ministerie van LNV. Met dit kennisprogramma speelt het ministerie in op de kennisbehoefte rond bestuivers. Onder leiding van Wageningen University & Research (WUR) en met verschillende andere kennispartners wordt dit programma uitgevoerd.

De ontwikkeling en verspreiding van deze kennis draagt bij aan de doelstelling van de Bijenstrategie en zorgt ervoor dat bestuivers op de lange termijn ook hun belangrijke rol kunnen vervullen in de voedselproductie en natuurlijke ecosystemen. De kennis die dit project ophaalt, is voor iedere partner én het netwerk daarbuiten beschikbaar. ‘’Wij proberen zoveel mogelijk rapporten om te zetten naar begrijpelijke taal, om zo goed mogelijk aan te sluiten op de doelgroep’’, zegt Esther. ‘’Biedt een onderzoek handelingsperspectief? In welke gebieden zitten welke bestuivers en wat kun je daar het beste voor doen? Dit zijn relevante vragen voor de partners van de Bijenstrategie, maar ook anderen die hun steentje willen bijdragen.’’

Wat de kennisdeling betreft zijn het ook de partners van de Bijenstrategie die een belangrijke rol vervullen. ‘’Zij kunnen de kennis verder verspreiden in hun eigen netwerk’’, geeft Esther aan. ‘’Gemeenten spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in het creëren van meer voedsel en nestelgelegenheid in de omgeving. Hier spelen partners op in door gemeenten meer te leren over een bijvriendelijke, groenere omgeving of het inrichten van bijenoases samen met schoolklassen.’’  

Initiatieven van partners in de samenleving

De burger is geen directe partner van de Bijenstrategie, maar via de partners worden burgers wel betrokken bij de bescherming van bestuivers door diverse initiatieven. Acties zoals Operatie Steenbreek en het NK tegelwippen zijn hier mooie voorbeelden van. ‘’Deze acties dienen een dubbeldoel; biodiversiteit, waterberging, rommelhoekjes in de tuinen en dus ook Bed & Breakfast for Bees’’ noemt Nicky op. ‘’Elke tegel omgeruild voor planten en bloemen, is een stukje dichter bij ons doel. Dus ieder kan zijn bloemetje bijdragen.’’ Alle grondbezitters in Nederland dragen verantwoordelijkheid om iets te doen voor de bestuivers en de biodiversiteit. Klik hier om de de kaart te vinden met alle bijeninitiatieven om te zien wat er in jouw omgeving gebeurt en waar je kunt aanhaken!

Kansen voor bestuivers in de landbouw

In het agrarisch gebied worden ook kansen benut om de bestuivers te ondersteunen. Zo heeft partner LTO het project Het boerenerf; the Place to bee gelanceerd waarbij boeren door collega boeren (in de rol van ambassadeur) geholpen worden om de kansen voor bestuivers op het erf (nog) meer te benutten. Esther: ‘’Daarnaast wordt er ook gekeken naar het betrekken en bewust maken van boerencollectieven bij de bescherming van de bestuivers. Daarvoor hebben we contact met BoerenNatuur.’’ Elkaar helpen om de boodschap uit te dragen en mensen enthousiasmeren is de kracht van het rijke netwerk.

Help mee de bij te beschermen

Een groot deel van dit netwerk overlapt al met het netwerk van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Toch is iedereen van harte uitgenodigd om zich aan te sluiten bij de Bijenstrategie. Om partner te worden is geen startbedrag nodig, enkel een initiatief dat bijdraagt aan een verbetering voor bijen en bestuivers. Nicky benadrukt het belang hiervan: ‘’De Bijenstrategie en het Deltaplan zijn sterk verbonden en kunnen elkaar nog meer versterken. Iedereen bij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel moet weten hoe belangrijk ze óók zijn om specifiek de bestuivers te behouden en bevorderen, wees welkom om je bij de Bijenstrategie aan te sluiten.’’

Esther en Nicky willen alle partners en supporters van het Deltaplan bedanken voor de inzet voor biodiversiteitsherstel en daarmee het leveren van een bijdrage aan het behoud van bestuivers. Esther: ‘’Het gebruiken van elkaars netwerk voor gemeenschappelijke doelen is altijd een win-win! Laten wij elkaar inspireren, versterken en zoveel mogelijk samenwerken.’’ ‘’Want een bijdrage aan biodiversiteit is een kruisbestuiving voor de bijen!’’, aldus Nicky.

Meer weten?

Heeft jouw vereniging, stichting of organisatie interesse om partner van de Nationale Bijenstrategie te worden? Mail voor meer informatie gerust naar Esther Rotteveel en Nicky Kruizinga via nationalebijenstrategie@minlnv.nl. 

Meer informatie over het onderzoeksprogramma Kennisimpuls Bestuivers en de resultaten is te vinden op www.kennisimpulsbestuivers.nl. Ook zijn er recent twee tools gelanceerd door WUR en Naturalis: de 'Hulp voor Bestuivers' en 'Bloeibogen'. Beide tools geven inzicht in welke bestuivers in welke regio voorkomen, en bieden vervolgens (zoveel mogelijk op maat), advies voor bijvriendelijke beplanting.