Resultaten onderzoek naar biodiversiteit in het onderwijs bekend

Het gaat niet goed met de biodiversiteit in Nederland. Als we de achteruitgang van biodiversiteit willen stoppen en biodiversiteit willen herstellen, is educatie een essentiële factor. Daarom is de verankering van biodiversiteit als thema in het onderwijs een belangrijk doel dat de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor de komende jaren heeft gesteld. Het projectteam Biodiversiteit in het Onderwijs, deel van de werkgroep Kennis en Innovatie, bracht de huidige situatie in kaart.

Onderzoek naar biodiversiteit in het onderwijs

Het projectteam Biodiversiteit in het Onderwijs heeft een overzicht gemaakt van de huidige aandacht voor dit thema binnen opleidingen van de groene vmbo’s, mbo’s en hbo’s. Leerlingen van deze onderwijsinstellingen gaan zodra ze klaar zijn met hun opleiding met biodiversiteit in de fysieke ruimte werken en zijn een belangrijke kracht voor biodiversiteitsherstel. Daarom hebben we een enquête aan groene vmbo-, mbo- en hbo-onderwijsinstellingen opgestuurd om inzicht te verkrijgen in hoe het thema biodiversiteit momenteel in het onderwijs vorm krijgt. De analyse van deze vragenlijsten heeft ons een eerste idee gegeven wat de situatie omtrent biodiversiteit in het onderwijs is voor verschillende opleidingen en onderwijsniveaus. Vervolgens vonden focusgroepen en een diepte-interview plaats met mensen van verschillende opleidingstypen en onderwijsniveaus. Hiermee konden we de uitkomsten beter duiden en begrijpen wat de belemmeringen zijn als het gaat om meer aandacht voor biodiversiteit. Ook hebben we zo inzicht gekregen in de behoeften van opleidingscoördinatoren en docenten bij het vorm geven aan onderwijs over biodiversiteit en verwante thema’s. 

Kennis en vaardigheden op de werkvloer

Verder wilden we ook weten welke kennis en vaardigheden met betrekking tot biodiversiteitsherstel werkgevers bij nieuwe werknemers zoeken. Hiervoor hebben we een enquête aan de partners van het Deltaplan opgestuurd. Alle partners van het Deltaplan maken commitments hoe ze voor biodiversiteitsherstel in willen zetten zodra ze partner worden. Dat betekent dat alle partners werken aan biodiversiteitsherstel en inzicht kunnen geven welke kennis en vaardigheden met betrekking tot biodiversiteitsherstel zij bij nieuwe werknemers zoeken. Een vergelijking van de twee enquêtes kan laten zien of de kennis en vaardigheden die studenten en leerlingen op de groene vmbo-, mbo- en hbo-onderwijsinstellingen leren ook aansluiten bij de eisen van de werkpraktijk.

Resultaten

De partnerenquête is 38 ingevuld door partners die een goede afspiegeling van het werkveld vormen. De enquête voor de onderwijsinstellingen is 32 keer ingevuld, 3 keer vanuit de vmbo-, 12 keer vanuit de mbo- en 17 keer vanuit de hbo-onderwijsinstellingen. Respons kwam vanuit agrarische en biologische opleidingen maar ook vanuit opleidingen rondom groenvoorziening en voedingswetenschappen. Om de resultaten van de enquête meer duiding te geven, zijn drie focusgroepen samengesteld en is één diepte-interview gehouden.

De uitkomst van de enquêtes laat zien dat in de werkpraktijk vooral kennis over biodiversiteit, gebiedsgerichte samenwerking, ecologie, natuurinclusieve landbouw en klimaatverandering/adaptatie nodig is. Biodiversiteit en verwante thema’s komen momenteel in verschillende mate in het groene vmbo-, mbo- en hbo-onderwijs terecht. Afhankelijk van onderwijsniveau en type opleiding zijn er momenteel verschillen tussen wat de werkpraktijk belangrijk vindt, en wat de meeste aandacht in het onderwijs krijgt. Desalniettemin heeft het onderwijs zicht op de belangrijke kennis en vaardigheden, omdat de thema’s waaraan mensen uit het onderwijs meer aandacht willen besteden een grote overlap hebben met de thema’s die de werkpraktijk belangrijk vindt.

Uit de enquête en de gesprekken met mensen uit het onderwijs blijkt tijdgebrek en beperkte ruimte in het onderwijspakket de grootste belemmering voor meer aandacht aan biodiversiteit en verwante thema’s. Verdere uitdagingen zijn de beschikbaarheid van kant-en-klaar onderwijsmateriaal, en een gebrek aan financiering omdat de focus van subsidies momenteel op stikstof ligt.

Ga naar het onderzoek

Conclusie

Om het onderwijs te steunen in het proces naar meer aandacht voor biodiversiteit en verwante thema’s die ook de werkpraktijk belangrijk vindt, worden de volgende aanbevelingen gegeven. Uit de gesprekken met mensen uit het onderwijs blijkt een sterke behoefte aan kennisontsluiting op één centraal platform. Een pagina op Groen Kennisnet met alle informatie rond biodiversiteit en verwante thema’s, zou het voor docenten eenvoudiger maken om hun lesmateriaal aan te passen. Verder zijn de respondenten uit het onderwijs geïnteresseerd in gastlessen van partners van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel en samenwerking met de partners aan praktijkprojecten. Daarnaast zou financiële steun voor een lectoraat of practoraat Biodiversiteit de veranderingen in het onderwijs kunnen versnellen. Het projectteam Onderwijs heeft toegezegd werk te maken van de pagina over biodiversiteit op Groen Kennisnet, gaat zich buigen over het organiseren van gastlessen en praktijkprojecten, en verkend of matching van financiering voor lectoraten of practoraten over biodiversiteit binnen de mogelijkheden van het Deltaplan liggen. Zo kan de kracht voor verandering en kennis die er al is, worden gebundeld en toegankelijk gemaakt voor iedereen. Zodat biodiversiteit en verwante thema’s meer aandacht in het onderwijs krijgen. 

De uitkomsten van dit onderzoek geven sturing aan de activiteiten van het projectteam Biodiversiteit in het onderwijs het komende jaar. Verder worden de opbrengsten van deze inventarisatie teruggekoppeld naar deelnemende onderwijsinstellingen en gecommuniceerd via de website van het Deltaplan.