Sturen op herstel biodiversiteit door een gedeelde taal: True Value Language

Op de mooie locatie van de Beekhoeve in Kamerik vond op 8 oktober de bijeenkomst van werkgroep verdienvermogen plaats vanuit het Domein Landbouw van het Collectief Natuurinclusief en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Het onderwerp True Value Language (TVL) werd deze avond ingeleid door enkele inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Na deze input gingen de aanwezigen met elkaar in gesprek in groepjes om het onderwerp TVL meer uit te diepen, tastbaar te maken en perspectief te geven in ons dagelijks werk.

Inhoudelijke bijdragen en gesprekken

Als inleiding in het onderwerp gaf Margo Meijerink (Deltaplan Biodiversiteitsherstel) een contextschets over werken met KPI’s. Zo zijn er de afgelopen jaren al diverse succesvolle initiatieven van de grond gekomen. De grote diversiteit aan initiatieven signaleert dat we ons bevinden in de fase van kritieke massa naar institutionalisatie. TVL helpt daarbij, omdat het een brug slaat tussen experimenten en structureel beleid.

Carleen Weebers van Provincie Utrecht vertelde over het project ‘Utrechtse Melkveehouder Boeren Beter’, een kennis- en beloningsproject waarbij middels de Kritische Prestatie Indicatoren-systematiek melkveehouders worden gestimuleerd om bedrijfsvoering te verduurzamen. Momenteel nemen er 143 agrariërs vrijwillig deel aan dit project, dat wordt georganiseerd en uitgevoerd door vijf Utrechtse agrarische collectieven. Op basis van de totaalscore op een set van 15 KPI’s krijgt elke agrariër een beloning, waarbij een hoger aantal punten een hogere beloning oplevert, oplopend tot 5.000 euro per bedrijf per jaar. Hiernaast kunnen boeren deelnemen aan kennissessies waar leren van andere deelnemende bedrijven centraal staat. Er is behoefte aan perspectief, advies en gezamenlijk leren onder agrariërs. Een leerpunt van het project is dat de beloning van natuur-KPI’s verhoogd moet worden om hier effect van te gaan zien. Maar tegelijkertijd blijft de integraliteit van de KPI’s van belang en moet dit in ogenschouw worden genomen.

Sophie Meekel (Rabobank) en Gerben Boom (NAJK) gaven uitleg over True Value Language. Deze coalitie, waarbij vijftien partners zijn aangesloten, heeft als doel om een gedeelde methodiek voor het meten, waarderen en delen van duurzaamheidsprestaties vast te stellen. Momenteel zit het project in de inventarisatiefase voor de behoeftes uit de keten. Later zal worden gekeken naar een passende datastructuur, waarbij er nadrukkelijk oog is voor het juist verzamelen, gebruiken en kanaliseren van data. Het belang van een gezamenlijke aanpak werd breed onderschreven. “Elke schakel in de keten vraagt iets, maar de brondata blijven dezelfde. Laten we die goed benutten,” aldus een van de sprekers.

Ook het Markemodel, als succesvol voorbeeld, werd gepresenteerd door IJsbrand Snoeij. Hij benadrukte dat nog veelal aandacht wordt gegeven aan normen, maar weinig aan de waarden. Bij het ontwikkelen van het Markemodel is daar juist aandacht aan besteed: Het Markemodel werkt volgens een horizontaal sturingsmodel, waarin gebiedspartijen samen doelen formuleren en vertalen naar een regionaal omgevingsplan. Belangrijk principe: doelsturing vraagt om dialoog. In het Markemodel wordt dit concreet gemaakt door meertrapgesprekken tussen boeren, beleidsmakers en bestuurders. Door partijen een dialoog met elkaar te laten voeren, kan je gezamenlijk doelen opstellen die daadwerkelijk behaald kunnen worden. Een ander leerpunt was dat gebiedsspecifieke weging cruciaal is. In Natura 2000-gebieden ligt de nadruk bijvoorbeeld op stikstofreductie, terwijl in drogere regio’s waterkwaliteit en -kwantiteit zwaarder wegen. Belonen hoeft daarbij niet alleen financieel te zijn; ook beleidsruimte en erkenning zijn waardevolle stimulansen.

Gesprekken in deelsessies

Tijdens de deelsessie werd verder gesproken over True Value Language, hoe het succesvol kan worden geïmplementeerd en verder ontwikkeld. Zo kwam naar voren dat beloning voor agrariërs niet alleen uit het financiële aspect komt, maar des te meer uit de waardering voor hun verduurzamende acties. Ook is besproken dat de KPI-systematiek een technisch onderwerp is, waarbij een vertaalslag naar een breder publiek helpt om draagvlak te creëren. Dit is ook essentieel vanuit het oogpunt van de internationale markt. Verder moet ook oog gehouden worden voor de integraliteit van KPI-sets in relatie tot gebiedsspecifieke omstandigheden.

De Beekhoeve

Tussen de onderdelen van de bijeenkomst door werd er een rondleiding gegeven over de Beekhoeve. Op deze natuurinclusieve melkveehouderij in Kamerik van Koos, Monique en Mijke van der Laan worden kwalitatieve zuivelproducten geproduceerd en verwerkt tot onder andere (rauwmelkse) kaas, kefir en boter. Ze dragen zo goed mogelijk zorg voor hun biologische vee en de lokale natuur door agrarisch natuurbeheer. Zo maken ze gebruik van natuurmaaisel als strooisel in de potstal en beheren ze natuurvriendelijke oevers langs hun percelen.